Thư Quốc gia số 10: Ích lợi của HP7 trong việc tái lập và phát triển quốc hồn quốc túy Việt Nam trong tân thiên niên kỷ

Thư Quốc gia số 10

Ích lợi của HP7 trong việc tái lập và phát triển quốc hồn quốc túy Việt Nam trong tân thiên niên kỷ

Kính thưa Quốc dân, Đồng bào Việt Nam yêu quý,

Thư Quốc gia số 15 sẽ bàn đến việc quốc gia Việt Nam chúng ta ngày nay vẫn còn trong thời phong kiến trong các mối liên hệ giữa chính quyền và nhân dân, do đó thua các quốc gia Dân chủ khoảng 370 năm về phát triển tư duy lãnh đạo, các mối liên hệ chính quyền - nhân dân.

Về văn hoá, xã hội, triết học, khoa học kỹ thuật, nghệ thuật, dân trí, sự thua kém này còn xa vời hơn nữa.

Thư Quốc gia số 10 này sẽ khảo sát các Thời đại văn minh Âu châu từ thời Huyền sử đến ngày nay, với trọng tâm vào các Thời Phục hưng, Cải cách, và Khai sáng trải qua suốt khoảng bốn trăm năm, từ thế kỷ thứ 15 đến hết thế kỷ 18.
Sau đó Thư Quốc gia số 11 sẽ đưa ra lời đề nghị Việt Nam phát động một phong trào toàn quốc theo mô hình các Thời đại văn minh này, để có thể tiếp bước vào Thời Hiện đại và các Thời đại khác cho kịp với đà phát triển văn minh thế giới trong tân thế kỷ và tân thiên niên kỷ hiện nay. 

Khảo sát tổng quát các Thời đại văn minh Âu châu

Lịch sử Âu châu được chia làm nhiều thời đại, trong đó nhiều sử gia, và theo chúng tôi, chia ra làm các thời đại sau đây. Về thời gian có thể có nhiều bất đồng giữa các sử gia, vì các thời đại thường hoà lẫn vào nhau chứ không phân biệt từng năm, thậm chí thế kỷ, một cách rõ ràng. Đại khái, lịch sử phát triển Âu châu được liệt kê ra như sau:

1. Thời Huyền sử, trước thế kỷ 8 trước Công nguyên.

2. Thời Cổ đại, từ thế kỷ 8 trước Công nguyên đến thế kỷ 5 sau Công nguyên.

3. Thời Trung cổ từ thế kỷ 5 đến thế kỷ 15.

4. Thời Phục hưng từ thế kỷ 15 đến thế kỷ 16.

5. Thời Cải cách từ thế kỷ 16 đến thế kỷ 17.

6. Thời Khai sáng từ thế kỷ 17 đến thế kỷ 18.

7. Thời Cách mạng công nghiệp từ thế kỷ 18 đến đầu thế kỷ 20.

8. Thời Hiện đại từ đầu thế kỷ 20 đến hiện nay.

9. Thời Nano từ khoảng năm 2025 trở đi.

10. Thời Singularity từ năm 2045 trở đi.

Tại Âu châu, sau khi Đế chế La mã lụi tàn vào thế kỷ thứ 5 sau Công nguyên, văn minh bị trì trệ nhiều thế kỷ vì nhiều sách vở và văn hóa, văn minh La mã bị mai một đi. Châu Âu không tiến bộ được gì đáng kể về khoa học kỹ thuật cũng như nghệ thuật và xã hội trong suốt một ngàn năm.

Lý do là vì sau khi Đế chế La mã sụp đổ, một thời kỳ vô chính phủ, vô luật lệ bao trùm toàn Âu châu. Một số người giàu có trở thành các lãnh chúa, địa chủ, và truyền thống cha truyền con nối làm người giàu thêm giàu, người nghèo càng nghèo. Chinh chiến liên miên giữa các địa chủ, lãnh chúa, chức sắc tôn giáo, càng làm kiệt quệ Âu châu. Để phục vụ cho mỗi lãnh chúa giàu có là hàng chục ngàn nông dân nghèo khổ cùng cực. Các lãnh chúa vừa tranh chấp đất đai, nhưng cũng vừa bắt tay nhau để bóc lột giới nông dân không đất đai trồng trọt.
Cuộc sống quá nghèo khổ bấp bênh, nên người dân phải dựa vào và đóng góp cho các địa chủ, lãnh chúa, để được bảo vệ an ninh, do đó góp phần kéo dài thời đại này lên đến mười thế kỷ. So với thời sống dưới Đế chế La mã, thời này người dân Âu châu sống nghèo khổ hơn nhiều. Âu châu cuối thời kỳ này không tiến bộ gì bao nhiêu so với cách đó một ngàn năm.

Thời kỳ này tệ hại đến mức Francesco Petrarca (ông sống từ 1304 đến 1374), một trong các sáng tạo gia của Chủ nghĩa Nhân văn (humanism) hồi thế kỷ 14 mô tả đó là “Thời đại Đen tối” (Dark Ages) của văn minh Âu châu.

Mãi cho đến khoảng đầu thế kỷ 15, từ Florence bên Ý, do sự góp sức trải qua trên gần hai trăm năm của một số nhà nhân văn học như Saint Thomas Aquinas, Giotto di Bondone, Francesco Petrarca, Leonardo Bruni, Manuel Chrysoloras, Desiderius Erasmus, Filippo Brunelleschi, Lorenzo Valla, Poggio Bracciolini, một số nghệ thuật gia mới tạo thành phong trào bi quan ca thán cho hiện tại vào lúc đó, và hồi tưởng lại dĩ vãng oai hùng của nước Ý cách đó gần một ngàn năm, và văn minh Hy lạp cách đó hơn một ngàn năm trăm năm. Họ tự hỏi, đâu rồi thời Đế chế La mã thống trị Âu châu, đâu rồi các tư tưởng vĩ đại của các bậc đại hiền triết Hy lạp?

Thế là vô tình và không thể đoán trước, họ tạo thành phong trào Phục hưng kéo dài 200 năm từ thế kỷ 15 sang thế kỷ 16, với sự chỗi dậy mạnh mẻ, bừng tỉnh, của các phong trào nhân văn, xã hội, nghệ thuật, khoa học, triết học, chẳng những tại quốc gia họ mà còn lan ra toàn Âu châu, kết thúc Thời Trung cổ và bắt đầu Thời Cận đại, kéo dài cho đến đầu thế kỷ 20 khi Thời Hiện đại là bước kế tiếp cho đến ngày nay.

Nhân dân Âu châu sau thời gian ngủ yên một ngàn năm trong Thời Trung cổ bổng trở mình, phát triển mạnh mẻ trong nhiều lãnh vực như kiến trúc, văn học, âm nhạc, hội họa, triết học, khoa học, kỹ thuật, vũ khí.

Đây là thời kỳ cực thịnh tại Âu châu về rất nhiều mặt, dọn đường cho Thời đại Khai sáng sau này nhấn mạnh hơn vào việc bức phá đi với quá khứ và tưởng tượng ra một thế giới nơi quyền lực cai trị vào tay những ai có khả năng nhất, bao gồm các triết gia hoặc học trò họ, hơn là chỉ vào giới địa chủ, lãnh chúa, chức sắc tôn giáo, như Thời Phục hưng trở về trước (xin xem Thư Quốc gia số 15). Đây cũng là thời đại các quốc gia hùng mạnh được hình thành như Pháp, Anh, Ý, Đức, Tây Ban Nha ngày nay.

Điều gì đã thúc đẩy sự khai sinh ra Phong trào / Thời đại Phục hưng này? Có lẽ điều kiện cần và đủ là phải có một (1) sự bi quan ca thán lan rộng về hiện tại và (2) hoài niệm một quá khứ đẹp đẽ đáng ghi nhớ nào đó, và tại châu Âu vào lúc đó thì không một quốc gia nào có quá khứ oai hùng như nước Ý với nền văn minh của Đế chế La mã kéo dài nhiều thế kỷ, và lãnh thổ Đế chế này trải rộng khắp Âu châu, qua đến vùng Trung Cận Đông.

Thời Cải cách chen giữa Thời Phục hưng và Khai sáng, chủ yếu tranh đấu cho điều các người chủ xướng cho là bình đẳng trong tôn giáo.

Việt Nam ta có thể học hỏi gì từ lịch sử văn hóa, văn minh, triết học, khoa học kỹ thuật. phát triển xã hội, chính trị Âu châu?

Mời Quốc dân, Đồng bào theo dõi Thư Quốc gia số 11 kế tiếp sẽ bàn về câu hỏi này, và đề nghị các câu trả lời thích đáng.

- Nhân dân Việt Nam -